…..მზის დაბნელება…..

მზის დაბნელება, ბუნებრივი ფენომენი, ხდება მთვარის მოხვედრისას მზესა და დედამიწას შორის, რის გამოც დედამიწაზე მყოფი დამკვირვებლისთვის მზე სრულად ან ნაწილობრივ დაფარულია.

ეს შეიძლება მოხდეს მხოლოდ ახალ მთვარეზე, როდესაც მზე და მთვარე ერთმანეთს ეხებიან, როგორც ეს დედამიწიდან ჩანს. სულ მცირე ორი და მაქსიმუმ ხუთი მზის დაბნელება შეიძლება მოხდეს ყოველ წელს დედამიწაზე, რომელთაგან არცერთი ან მაქსიმუმ ორი სრული დაბნელება შეიძლება იყოს. მიუხედავად ამისა, სრული დაბნელება იშვიათი მოვლენაა ნებისმიერ ადგილას, ვინაიდან ყოველი დაბნელებისას სისრულე არსებობს მხოლოდ ძალიან ვიწრო კორიდორის გასწვრივ მთვარის უმბრის შედარებით მცირე ნაწილზე.
მზის სრული დაბნელება საოცარი ბუნებრივი ფენომენია და მრავალი ადამიანი სპეციალურად მოგზაურობს შორი მანძილიდან ამ მოვლენაზე დასაკვირვებლად. ევროპაში 1999 წელს მზის სრულმა დაბნელებამ შესაძლებელი გახდა საზოგადოებრივი ცნობიერების ამაღლება ამ ფენომენზე. ბოლო მზის სრული დაბნელება მოხდა 2009 წლის 22 ივლისს.
მზის დაბნელება მაშინ ხდება, როდესაც მთვარე დედამიწის (დამკვირვებელს) და მზეს შორის ექცევა და მზეს ეფარება. მთვარე სინათლეს არ გამოსცემს, თუმცა იგი ირეკლავს მას, ამიტომაც, დაბნელების წინ მთვარე არ ჩანს და იქმნება შთბაჭდილება, რომ მზე გაურკვეველი წარმოშობის სიშავით იფარება.
მზის სრული დაბნელების ზოლი სიგანეში შესაძლოა, ორას კილომეტრსაც აღწევდეს. ის დამკვირვებელი, რომელიც მზის სრული დაბნელების ზოლის ახლოს იმყოფება, მხოლოდ მზის ნაწილობრივ დაბნელებას აღიქვამს. ამგვარი დაბნელების დროს, მთვარე მზის დისკის ცენტრში არ ხვდება და მხოლოდ მის ნაწილს ფარავს, ამასთან ერთად ზეცაც ნაკლებად ბნელდება, ვიდრე ეს სრული დაბნელების დროს ხდება. შეუიარაღებელი თვალით მზის ნაწილობრივი დაბნელების დაკვირვება შესაძლებელია მზის სრული დაბნელების ზოლიდან დაახლოებით 2000 კილომეტრის მანძილზე.
• მთვარის ჩრდილის მოძრაობის მინიმალური სიჩქარე დედამიწის ზედაპირზე 1 კმ/წმ-ზე ოდნავ მეტს წარმოადგენს.
ამ ათასწლეულის ყველაზე ხანგრძლივი დაბნელება მოხდა 2010 წლის 15 იანვარს. ტროპიკული აფრიკისა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ტერიტორიაზე შეინიშნებოდა მზის სრული დაბნელება. დაახლოებით 11 წუთის მანძილზე მთვარე ეფარებოდა მზეს და მხოლოდ მზის გვირგვინი ჩანდა. ეს ასტრონომიული მოვლენა არც თუ იშვიათია, მაგრამ ასე ხანგრძლივად არც თუ ხშირად ხდება. მზის დაბნელების ეს 11 წუთიანი რეკორდი გამეორდება მხოლოდ 3043 წელს.
მზის დაბნელების დროს ცხოველები ძლიერ შფოთვას იჩენენ. მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ყველა ცხოველი მზის განათების ინტენსივობის მიმართ განსაკუთრებით მგრძნობიარეა. უეცარი დაბნელების დროს ძაღლები და კატები ყეფასა და კნავილს იწყებენ, სამალავს ეძებენ. სპეციალისტებმა ასევე დააკონკრეტეს, რომ ამ ასტრონომიულ მოვლენას შესაძლოა, ცხოველების მოულოდნელი აგრესიაც კი მოჰყვეს.